Ο Μεγάλος Αγώνας Δρόμου του Τσαγιού το 1866

Όταν η εποχή των ιστιοφόρων ήταν στο απόγειό της, τέσσερα από τα ταχύτερα κλίπερ στον κόσμο συναγωνίζονταν ποιο θα έφτανε πρώτο στην πατρίδα του κατάφορτο με πολύτιμο τσάι. Ήταν το έτος 1886 και ο John Keay, αρχικαπετάνιος του βρετανικού ιστιοφόρου Ariel, είχε κάθε λόγο να είναι απόλυτα ικανοποιημένος με τον εαυτό του. Είχε εξασφαλίσει το πρώτο φορτίο τσαγιού που διοχετεύτηκε στην αγορά του μεγάλου λιμανιού Φουτσόου της Κίνας (Fuzhou) –560 τόνοι πρώτης και δεύτερης σοδειάς, στην υψηλή τιμή των £7 ανά τόνο: τα πιο εκλεκτά φύλλα τσαγιού της αγοράς. Το φορτίο είχε μεταφορτωθεί στο πλοίο του με μαούνες, συσκευασμένο σε περισσότερο από 12.000 χειροποίητες κασέλες τσαγιού και είχε αποθηκευτεί κάτω από το κατάστρωμα σε χρόνο ρεκόρ –μόλις τέσσερις ημέρες. Πλέον το Ariel ήταν έτοιμο να σηκώσει άγκυρες στις 5 μ.μ. της 28ης Μαΐου –το πρώτο κλίπερ τσαγιού που θα σάλπαρε για το Λονδίνο εκείνη τη σεζόν. Ήταν ένα ολοκαίνουριο πλοίο.

Σύμφωνα με το λόγια του Keay, «στα μάτια κάθε ναυτικού ήταν μια αληθινή καλλονή… Έπλεε με το πιο ελαφρύ αεράκι και της είχα απόλυτη εμπιστοσύνη σε όλες τις συνθήκες». Πράγματι, το Ariel ήταν το πιο γοργό σκάφος της εποχής του. Με ένα εκπληκτικό σύνολο από καραβόπανα 26.000 τετραγωνικών ποδιών, έπιανε ταχύτητα 16 κόμβων, ταχύτερα από τα σύγχρονα ατμόπλοια. Αλλά το πλεονέκτημα που είχε ο Keay έναντι των άλλων κλίπερ που συνωστίζονταν στο λιμάνι ήταν μικρό, και το Ariel ήταν άτυχο με τα ρυμουλκά του. Εκείνο το βράδυ, το ανταγωνιστικό κλίπερ Fiery Cross διέσχισε το ποτάμι ρυμουλκούμενο από ένα πιο ισχυρό ρυμουλκό και χάραξε πορεία ανατολικά για να διασχίσει τη Θάλασσα της Κίνας.

Το επόμενο πρωί, ενώ ακόμη ο Keay διαχειριζόταν το πρόβλημα της ρυμούλκησης, άλλα δύο κλίπερ, το Serica και το Taeping, εμφανίστηκαν δίπλα του. Ο «Μεγάλος Αγώνας Δρόμου του Τσαγιού» του έτους 1866—ο πιο συναρπαστικός στην ιστορία του εμπορίου με την Κίνα –μόλις είχε ξεκινήσει. Το τσάι ήταν ένα από τα ελάχιστα εμπορεύματα που ταξίδευαν ταχύτατα την εποχή που τα ιστιοφόρα ήταν στην ακμή τους. Τα υπόλοιπα φορτία ήταν ή πολύ ογκώδη ή δεν άξιζαν αρκετά για να διακινδυνεύσει ένα ολόκληρο πλοίο και πλήρωμα να τα βάλει με τους τυφώνες και τα αβαθή ύδατα της Θάλασσας της Νότιας Κίνας με όλα τα πανιά ανοιχτά, απλώς για να φτάσει στο λιμάνι του Λονδίνου με διαφορά λίγες ώρες ή μέρες από τους ανταγωνιστές του.

Jack Spurling: “Ariel” and “Taeping”, Tea Race, 1866.

Όμως, στα μέσα του 19ου αιώνα, η ζήτηση για φρέσκο τσάι ήταν τόσο μεγάλη που το πρώτο πλοίο που έφτανε στο Λονδίνο από το Φουτσόου ή τη Σαγκάη, μπορούσε να «χτυπήσει» τιμή τουλάχιστον 10% ακριβότερη για την πραμάτεια του, και ένα κλίπερ που κόστιζε πιθανόν £12.000 ή £15.000 για να κατασκευαστεί μπορούσε να φέρει στην πατρίδα φορτίο αξίας τουλάχιστον £3.000 στο πρώτο του ταξίδι. Το εμπόριο του τσαγιού χρονολογείται από τα μέσα του 16ου αιώνα, όταν οι Πορτογάλοι έκαναν βάση το Μακάο, δυτικά του Χονγκ Κονγκ. Αλλά η μακρινή απόσταση της Κίνας και η εχθρότητα των αυτοκρατόρων της απέναντι στους εμπόρους τις Δύσης που απεγνωσμένα ήθελαν να εμπορευτούν τα μετάξια και τα μπαχάρια της, σήμαινε ότι το ρόφημα παρέμενε σχεδόν άγνωστο στη Βρετανία ώσπου ο Κάρολος Β΄ επέστρεψε στο θρόνο της Αγγλίας το 1660.

Όταν η Βρετανική Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών, που είχε το βασιλικό μονοπώλιο στις εμπορικές σχέσεις Αγγλίας-Κίνας, ήθελε να ευχαριστήσει τον μονάρχη προσφέροντάς του δώρο τσάι, οι αντιπρόσωποί της χρειάστηκε να οργώσουν το Λονδίνο για να βρουν μόλις δύο λίβρες φύλλων τσαγιού. Για τους δύο σχεδόν επόμενους αιώνες, λόγω του μονοπωλίου, η Εταιρεία δεν είχε ιδιαίτερο κίνητρο για να πιέζει τα φορτηγά πλοία της να επιστρέψουν γρήγορα στην Αγγλία. Αλλά αυτό έληξε το 1834, και η ακόλουθη κατάργηση των παλαιών θεσπισμάτων που αφορούσαν τη ναυσιπλοΐα —τα οποία απαγόρευαν την εισαγωγή στη Βρετανία αγαθών που δεν μεταφέρονταν από βρετανικό πλοίο—έδωσε ώθηση στην κατασκευή πολύ πιο γοργών και ικανών εμπορικών πλοίων. Καθώς κοίταζε το Fiery Cross να απομακρύνεται εκείνο το βράδυ του Μαΐου του έτους 1866, ο Keay πιθανόν να συνειδητοποίησε ότι θα έπρεπε να αξιοποιήσει όλα τα χαρίσματα του σκαριού του για να βγει νικητής σε αυτόν τον αγώνα τσαγιού. Ο αντίπαλός του, το Fiery Cross, κατασκευασμένο έξι χρόνια νωρίτερα, ήταν μακράν το πιο γρήγορο και το πιο επιτυχημένο κλίπερ των αρχών του 1860, ενώ το δικό του πλοίο δεν ήταν ακόμη δοκιμασμένο.

Ο Dick Robinson ήταν ένας πολύ έμπειρος πλοηγός που είχε οδηγήσει πρώτο το Fiery Cross πίσω στο Λονδίνο στους αγώνες τσαγιού τα έτη 1861, 1862, 1863 και 1865, γνωρίζοντας την ήττα μόνο το 1864 από το ολοκαίνουριο Serica. Ήταν τόσο αγχωμένος από την πρόωρη αποχώρηση του Ariel που σάλπαρε μόλις το φορτίο του ήταν έτοιμο, χωρίς τα χαρτιά του και χωρίς να υπογράψει τα επίσημα τιμολόγια της φορτωτικής – εξοικονομώντας 12 ώρες έναντι του Taeping και του Serica και φέρνοντας τον καπετάνιο του τελευταίου, George Innes, στα πρόθυρα της αποπληξίας. Οι τέσσερις αντίπαλοι έπλευσαν ανατολικά, έκαναν τον γύρο της βόρειας ακτής της Φορμόζα (σημερινής Ταϊβάν), έπειτα χάραξαν πορεία προς τον νότο. Πότε πότε, πλησίαζαν μεταξύ τους αρκετά, σε σημείο που το πλήρωμα του ενός πλοίου να βλέπει τους άνδρες του άλλου να ανοίγουν περισσότερα πανιά ή να μηχανεύονται διάφορους τρόπους για να κερδίσουν ένα ελάχιστο προβάδισμα, αλλά τον περισσότερο καιρό οι αντίπαλοι ταξίδευαν ανεξάρτητα. Τρία από τα τέσσερα πλοία ήταν κατασκευασμένα από ξύλο πάνω σε σιδερένιο πλαίσιο, και μόνο το Serica ήταν πιο ελαφρύ, φτιαγμένο αποκλειστικά από ξύλο, και είχε πιο λεπτές γραμμές από το Taeping.

Το Ariel ανέβαζε κι αυτό ταχύτητα, και τα τέσσερα σκαριά έφτασαν μαζί στις Αζόρες στις 29 Αυγούστου. Κι ενώ τα στοιχήματα έδιναν κι έπαιρναν στο Χονγκ Κονγκ, οι αντίπαλοι κατευθύνονταν με ούριο άνεμο προς τη Μάγχη έπειτα από 99 μέρες ταξίδι. Τα δύο γρηγορότερα πλοία, το Taeping πρώτο και το Ariel δεύτερο, τερμάτισαν με μόλις 25 λεπτά διαφορά. Τρίτο αναδείχτηκε το Serica μία ώρα και 15 λεπτά μετά το Ariel. 28 ώρες αργότερα εμφανίστηκε το Fiery Cross και μία μέρα αργότερα το Taitsing. Ο Keay και ο MacKinnon συμφώνησαν να μοιραστούν τα ασφάλιστρα των 10 σελινιών ανά τόνο που έπαιρνε ως έπαθλο το πλοίο που τερμάτιζε πρώτο κάθε σεζόν.

Ο Μεγάλος Αγώνας Τσαγιού του 1866 προκάλεσε μεγάλη αίσθηση στους αθλητικούς και ναυτικούς κύκλους της Βρετανίας. Το Ariel και το Taeping είχαν φύγει από το Φουτσόου μαζί και είχαν φτάσει στην πατρίδα τους, στην άλλη πλευρά της γης, πάλι μαζί, με το Ariel να σημειώνει χρόνο 7/1000 τοις εκατό γρηγορότερο από τον αντίπαλό του. Ποτέ στα 30 χρόνια ιστορίας του Αγώνα του Τσαγιού, η αναμέτρηση δεν είχε υπάρξει τόσο στενή και τόσο δύσκολη.

Ο Μεγάλος Αγώνας Δρόμου του Τσαγιού το 1866, Smart Minting  σε Αργυρά Νομίσματα από τα νησιά Cook .

Η νέα τεχνολογία smartminting, με την οποία φιλοτεχνούνται υψηλά ανάγλυφα σε καινοφανείς διαστάσεις, έχει αξιοποιηθεί με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο στη δημιουργία των συλλεκτικών νομισμάτων για την 150ή επέτειο από τον «Μεγάλο Αγώνα Δρόμου του Τσαγιού». Το σχέδιο αυτών των νομισμάτων είναι βασισμένο στην ελαιογραφία του διάσημου Βρετανού ζωγράφου ναυτικών θεμάτων Jack Spurling. Απεικονίζει τα δύο πλοία να τερματίζουν σχεδόν μαζί στη Μάγχη μετά από μία δύσκολη αναμέτρηση τριών μηνών, με τα πανιά τους ορθάνοιχτα σε εκπληκτικό υψηλό ανάγλυφο.

Ο Μεγάλος Αγώνας Δρόμου του Τσαγιού, Προδιαγραφές